Ο Φιντέλ Κάστρο, που πέθανε την Παρασκευή το βράδυ 25/11/2016 σε ηλικία 90 ετών, κυβέρνησε την Κούβα με σιδηρά πυγμή σχεδόν για μισό αιώνα αψηφώντας 11 Αμερικανούς προέδρους, αν και παρέδωσε την εξουσία στον νεότερο αδελφό του Ραούλ το 2006. Σύμβολο των ελπίδων του Τρίτου Κόσμου και των απελευθερωτικών κινημάτων στην αρχή της επανάστασής του το 1959, ο «Barbudo» (γενειοφόρος) με την πράσινη στρατιωτική στολή στο χρώμα της ελιάς μετατράπηκε ωστόσο σιγά σιγά σε έναν αυταρχικό και δογματικό ηγέτη, αρνούμενος κάθε φιλελευθερποίηση και εμποδίζοντας κάθε αντιπολίτευση. Γιος ενός γαιοκτήμονα ισπανικής καταγωγής, ο Φιντέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρους γεννήθηκε στις 13 Αυγούστου 1926 στην πόλη Μπιράν της επαρχίας Οριέντε (ανατολικά). Φοίτησε σε σχολείο των Ιησουιτών και έλαβε το πτυχίο της Νομικής από το Πανεπιστήμιο της Αβάνας. Μετά το πραξικόπημα του στρατηγού Φουλχένσιο Μπατίστα το 1952, οργανώνει τον ένοπλο αγώνα μαζί με τον αδελφό του Ραούλ. Στις 26 Ιουλίου 1953, επιχειρεί να επιτεθεί στον στρατώνα Μονκάδα στο Σαντιάγο ντε Κούβα (ανατολικά) αλλά αποτυγχάνει. Συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε κάθειρξη 15 ετών. Αμνηστεύεται και αποφυλακίζεται δύο χρόνια αργότερα. Εξόριστος στο Μεξικό, αποβιβάζεται μαζί με 81 άνδρες –μεταξύ των οποίων ο Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα– τον Δεκέμβριο του 1959 στη νότια ακτή της χώρας. Η αποστολή αποδεκατίζεται. Καταφεύγει με μια χούφτα αντάρτες στους λόφους της Σιέρα Μαέστρα, καταφέρνει να αναδιοργανωθεί και να πάρει τον έλεγχο ενός τμήματος της επαρχίας Οριέντε. Τον Αύγουστο του 1958 ξεκινά μια μεγάλη επίθεση η οποία θα καταλήξει στην κατάρρευση του καθεστώτος του Μπατίστα την 1η Ιανουαρίου 1959. Στις 8 Ιανουαρίου, περιβαλλόμενος από τους «barbudos» του –τον αδελφό του Ραούλ, τον «Τσε» Γκεβάρα, τον χαρισματικό Καμίλο Σιενφουέγος– ο Φιντέλ Κάστρο εισέρχεται θριαμβευτικά στην Αβάνα. Πρωθυπουργός τον Φεβρουάριο του 1959, συγκεντρώνει σύντομα όλες τις εξουσίες προτού ιδρύσει το νέο Κομμουνιστικό Κόμμα Κούβας το 1965, μοναδικό κόμμα μέχρι σήμερα. Παραχώρησε το αξίωμα του πρώτου γραμματέα του κόμματος στον αδελφό του Ραούλ τον Απρίλιο του 2011. Το 1961 ανακηρύσσει «τον σοσιαλιστικό χαρακτήρα» της επανάστασης κατά την απόπειρα εισβολής εξόριστων Κουβανών, που υποστηρίζονται από τη CIA, στον Κόλπο των Χοίρων. Οι Αμερικανοί, που εξακολουθούν μέχρι σήμερα να επιβάλλουν εμπάργκο στο νησί, δεν του συγχώρεσαν ποτέ ότι οδήγησε τον κόσμο το 1962 στο χείλος του πυρηνικού πολέμου, επιτρέποντας στους Σοβιετικούς να αναπτύξουν πυρηνικούς πυραύλους στην Κούβα σε απόσταση μικρότερη των 200 χλμ. από τις αμερικανικές ακτές. Παρά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, που του στέρησε έναν οικονομικό υποστηρικτή και έναν απαράμιλλο σύμμαχο, κατάφερε να παραμείνει στην ηγεσία της χώρας του, συνεχίζοντας να σηκώνει κεφάλι στην Ουάσινγκτον και αρνούμενος κάθε χαλάρωση του καθεστώτος του. Στις 31 Ιουλίου του 2006, αναγκάστηκε, έπειτα από σοβαρή εγχείρηση στην οποία υποβλήθηκε, να παραδώσει την εξουσία στον αδελφό του Ραούλ, τον ακατάλυτο υπουργό Άμυνας και δεύτερο στην ιεραρχία του καθεστώτος, στην αρχή προσωρινά και στη συνέχεια οριστικά τον Φεβρουάριο του 2008.
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου είναι από τα σημαντικότερα γεγονότα στη μεταπολεμική ελληνική ιστορία. Δείτε ένα αφιέρωμα από την εξέγερση που αποτέλεσε την αρχή του τέλους για τη δικτατορία των συνταγματαρχών. Ειπώθηκαν, γράφτηκαν και θα γραφτούν γι' αυτή σίγουρα πολλά. Θα προσπαθήσουμε με αυτό εδώ το άρθρο, να φωτίσουμε περισσότερο γνωστές και άγνωστες πτυχές των ταραγμένων ημερών του Νοέμβρη του 1973. Το φοιτητικό κίνημα μετά την επιβολή της δικτατορίας Η επιβολή της δικτατορίας, την 21η Απριλίου 1967 αιφνιδίασε και αποδιοργάνωσε το φοιτητικό κίνημα. Πολλοί φοιτητές με ηγετικό ρόλο τα προηγούμενα χρόνια, βρέθηκαν στις φυλακές, την εξορία και την (ημι) παρανομία. Ορισμένοι άλλοι αποσύρθηκαν από την πρώτη γραμμή. Έτσι, το καθεστώς, με τη βία, την τρομοκρατία, την αστυνόμευση και τον χαφιεδισμό, πέτυχε σε μεγάλο βαθμό τη χειραγώγηση των νέων στα πανεπιστήμια. Αυτό, περίπου, ως το 1972. Μια σειρά από απαράδεκτα μέτρα που περνά η χούντα, αποτελούν τη σπίθα που ανάβει τη φωτιά στις ανώτατες Σχολές. Χαρακτηριστικότερα από αυτά, η διάλυση των φοιτητικών συλλόγων, ο διορισμός δικών της διοικητικών συμβουλίων σ' αυτούς, η κατάργηση της αυτοτέλειας των Α.Ε.Ι., η απόλυση από αυτά δημοκρατικών καθηγητών και υπαλλήλων, η επιβολή του θεσμού του Κυβερνητικού Επιτρόπου για να ελέγχει τη ζωή και τη δράση καθηγητών και φοιτητών, η απαγόρευση συγκεντρώσεων και συναθροίσεων στα πανεπιστήμια κ.ά. Εν τω μεταξύ, με νομοθετικό διάταγμα του 1970, είχε τροποποιηθεί ο νόμος περί Στρατολογίας και δίνεται το δικαίωμα στον Υπουργό Εθνικής Άμυνας, να διακόπτει όταν θεωρεί σκόπιμο τις αναβολές για κατάταξη στον Στρατό και να υποχρεώνει να υπηρετήσουν τη θητεία τους, όσους φοιτητές επέδειξαν «αντεθνικήν διαγωγήν». Μάλιστα, στις 12/2/1973, αυτό, συμπληρώνεται με το περιβόητο φασιστικό διάταγμα 1374/73, με βάση το οποίο διακόπτεται η αναβολή από τον Στρατό για όποιον φοιτητή έχει τιμωρηθεί με πειθαρχική ποινή, απέχει από τις παραδόσεις, εξετάσεις ή ασκήσεις του Ιδρύματος όπου φοιτεί ή προτρέπει άλλους σε αποχή! Δημιουργείται τεράστια αναταραχή, αλλά η χούντα δεν πτοείται. Στις 15 Φεβρουαρίου, στρατεύονται 37 φοιτητές και την επόμενη, άλλοι 51. Χιλιάδες φοιτήτριες και φοιτητές κατακλύζουν τις Σχολές. Αποκορύφωμα των αντιδράσεων, ήταν η κατάληψη του κτιρίου της Νομικής στην οδό Σόλωνος στις 21/2. Η κατάληψη λήγει 20 ώρες αργότερα, τα μεσάνυχτα της Πέμπτης προς Παρασκευή, 22 προς 23 Φλεβάρη, συγκλονίζοντας την Αθήνα και φέρνοντας σε δύσκολη θέση το καθεστώς. Η κατάσταση παραμένει τεταμένη και τους επόμενους μήνες. Το Κίνημα του Ναυτικού (23/5/1973) είναι ένα ηχηρότατο «καμπανάκι» προς τη χούντα. Η παλλαϊκή αντίθεση διογκώνεται καθημερινά και δεκάδες κινητοποιήσεις εργατών, αγροτών, επαγγελματιών κ.ά. δείχνουν ξεκάθαρα ότι η αντίστροφη μέτρηση για τη δικτατορία, έχει αρχίσει… Η αντίδραση Παπαδόπουλου - Το δημοψήφισμα παρωδία και η δοτή κυβέρνηση Μαρκεζίνη Ο δικτάτορας, την 1η Ιουλίου 1973, με Συντακτική Πράξη καταργεί τη μοναρχία και εγκαθιδρύει το πολίτευμα της Προεδρικής Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας. Το δημοψήφισμα της 29/7/1973, επικυρώνει και τυπικά τα παραπάνω. Έτσι, με ποσοστό 79,43%, επικρατεί το «ΝΑΙ», έναντι 21,57% του «ΟΧΙ». Πρόεδρος της Δημοκρατίας, αναλαμβάνει ο Γεώργιος Παπαδόπουλος και αντιπρόεδρος ο Οδυσσέας Αγγελής για τα επόμενα 8 χρόνια. Το φθινόπωρο του '73, ο Παπαδόπουλος ξεκινά μια διαδικασία φιλελευθεροποίησης του καθεστώτος. Έτσι ορίζεται μια μεταβατική κυβέρνηση, με επικεφαλής τον Σπύρο Μαρκεζίνη (8/9/1973), με σκοπό την προπαρασκευή και τη διεξαγωγή βουλευτικών εκλογών στις 10 Φεβρουαρίου 1974. Ο ίδιος ο Μαρκεζίνης είχε χαρακτηρίσει την κυβέρνηση αυτή δοτή… Εν τω μεταξύ, μετά τις καλοκαιρινές διακοπές, οι φοιτητές επιστρέφουν στα αμφιθέατρα και ο αναβρασμός στις Σχολές αρχίζει να μεγαλώνει… Η αινιγματική δήλωση Αμερικανού διπλωμάτη - Νοέμβριος '73 - Πριν το Πολυτεχνείο Στα τέλη Οκτωβρίου 1973, ο γνωστός, τότε, Αμερικανός διπλωμάτης Τζον Ντέι, σε δεξίωση στην πρεσβεία των Η.Π.Α., εκτοξεύει… μια ρουκέτα μπροστά σε δέκα δημοσιογράφους και αρκετούς άλλους προσκεκλημένους: «Πρέπει να αλλάξετε τον Μαρκεζίνη, να κυνηγήσετε τον Παπαδόπουλο… Οι Αμερικανοί δεν θέλουμε ούτε τον έναν ούτε τον άλλον…». Χαμογελώντας αυτάρεσκα, εγκατέλειψε τους εμβρόντητους ακροατές του, που δεν πίστευαν στ' αφτιά τους με όσα είχαν μόλις ακούσει… Την 1η Νοεμβρίου 1973, ο υπουργός Παιδείας Σιφναίος ανακοινώνει μέτρα, μεταξύ των οποίων και τη διενέργεια αρχαιρεσιών των φοιτητών μετά τις 15/2/1974, από εφορευτικές επιτροπές αριστούχων, παρουσία δικαστικών αντιπροσώπων. Παράλληλα, στις 4 Νοεμβρίου στο μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου ξεσπούν επεισόδια με 70 τραυματίες και 37 συλληφθέντες, 17 από τους οποίους προσάγονται σε δίκη. Τελικά, στις 13 Νοεμβρίου, 12 από αυτούς αθωώνονται ενώ άλλοι 5 αφήνονται ελεύθεροι, αφού τιμωρούνται με ποινές που έχουν ανασταλτικό χαρακτήρα. Η εξέγερση ξεσπά - Τα δραματικά γεγονότα από τις 14 έως τις 17 Νοεμβρίου Εν τω μεταξύ, στις 14 Νοεμβρίου, ημέρα Τετάρτη, γίνονται συνελεύσεις για το ζήτημα των φοιτητικών αρχαιρεσιών και αποφασίζεται να απαιτήσουν από την κυβέρνηση διενέργεια αρχαιρεσιών ως τις 4 Δεκεμβρίου. Μετά τις συνελεύσεις, οι φοιτητές παραμένουν στο Ίδρυμα και αρχίζουν να καταλαμβάνουν το προαύλιο, τα πεζοδρόμια και τον δρόμο, μπροστά στο ΕΜΠ. Καταφθάνουν φοιτητές από άλλα Α.Ε.Ι. και εργάτες. Τα συνθήματα μετατρέπονται σε πολιτικά, με κεντρικό το «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία». Η Σύγκλητος του Πολυτεχνείου, με επικεφαλής τον Πρύτανη Κ. Κονοφάγο (1912-1989), δεν επιτρέπει την παραβίαση του πανεπιστημιακού ασύλου. Οι φοιτητές παραμένουν στο κτίριο έτοιμοι για αγώνα διαρκείας. Ένας ραδιοπομπός μπαίνει σε λειτουργία και το επόμενο πρωί αρχίζει να λειτουργεί στους 1050 χιλιοκύκλους. Την Πέμπτη 15 Νοεμβρίου, η εξέγερση αποκτά καθαρά πολιτικό χαρακτήρα. Την ατμόσφαιρα δονούν συνθήματα όπως: «Λαέ πολέμα σου πίνουνε το αίμα», «Ένας είναι ο αρχηγός, ο κυρίαρχος λαός», «Έξω οι Η.Π.Α.», «Έξω το ΝΑΤΟ», «Ο Αλιέντε ζει", «Ταϊλάνδη» (σημ. τον Οκτώβρη του '73, μετά από φοιτητική εξέγερση στην ασιατική αυτή χώρα, έπεσε η στρατιωτική κυβέρνηση υπό τον αρχιστράτηγο Τανόμ Κιτικατσόρν) κ.ά. Οι φοιτητές και οι υπόλοιποι συγκεντρωμένοι μέσα στο Πολυτεχνείο (περίπου 8.000), δηλώνουν ότι θα παραμείνουν μέσα σ' αυτό «επ' αόριστον». Την Παρασκευή 16 Νοεμβρίου, και ενώ και τα Πανεπιστήμια σε Θεσσαλονίκη και Πάτρα έχουν καταληφθεί από φοιτητές, η χούντα αποφασίζει να επέμβει. Η κυβέρνηση δηλώνει ότι τα επεισόδια είναι απαρχή γενικότερου σχεδίου πρόκλησης ταραχών και αναρχίας. Η Αστυνομία διατάσσεται να επέμβει και ο στρατός να τη συνδράμει στο έργο της. Η Τροχαία απαγορεύει την κυκλοφορία στο κέντρο της πόλης. Οι δημοσιογράφοι καλούνται για συνέντευξη τύπου στο Πολυτεχνείο στις 15.30 και τους ανακοινώνεται ότι επιδιώκεται πλέον η αλλαγή του καθεστώτος. Από τις 16:30, ξεσπούν επεισόδια στην Αθήνα, τα οποία γενικεύονται στις 19.00. Πέφτουν δακρυγόνα και καπνογόνα, ενώ πολλά άτομα τραυματίζονται από ξύλα και πέτρες. Οι διαδηλωτές μεταφέρουν τους τραυματίες στο Πολυτεχνείο όπου έχει στηθεί ένα πρόχειρο ιατρείο. Γύρω στις 21:00, ομάδα διαδηλωτών στήνουν οδοφράγματα κοντά στο Ίδρυμα. Χρησιμοποιούν τρόλεϊ, λεωφορεία, αυτοκίνητα και διάφορα εξαρτήματα. Πλέον η Αστυνομία δεν μπορεί να αντιδράσει καθώς η κατάσταση έχει ξεφύγει. Διαδήλωση φοιτητών στο κέντρο της Αθήνας, Νοέμβριος 1973
Από τις 22:00, αρχίζουν να ακούγονται γύρω από το ΕΜΠ πυροβολισμοί. Οι τραυματίες μέσα σ' αυτό πολλαπλασιάζονται, ενώ, παρά τις εκκλήσεις του ραδιοσταθμού, πολλοί εγκαταλείπουν το Ίδρυμα. Αστυνομικοί κατά των διαδηλωτών
Πολυτεχνείο 1973 - Εισβολή του τανκ
Στρατιωτικές μονάδες από τον Διόνυσο και το Γουδί πλησιάζουν προς το Πολυτεχνείο. Ήταν 23:00, όταν ο αρχηγός της Αστυνομίας Πόλεων Δασκαλόπουλος και ο αρχηγός της Αστυνομίας της Αθήνας Χριστολουκάς ενημερώνονται από τον έμπιστο γραμματέα του δικτάτορα Παπαδόπουλου Παρασκευά Ιωαννίδη, ότι «αποφασίστηκε να επέμβει ο στρατός και να τεθεί στις διαταγές της ΑΣΔΕΝ». Στο ξενοδοχείο «Ακροπόλ» μεταφέρεται το «κέντρο επιχειρήσεων» του καθεστώτος. Το γενικό πρόσταγμα έχει αναλάβει ο στρατηγός Ραφαηλάκης της ΣΔΑ που έχει συνεχή επικοινωνία και επαφή με τον στρατηγό Μαυροειδή της ΑΣΔΕΝ. Υπεύθυνος της επιχείρησης «Πολυτεχνείο» είναι ο συνταγματάρχης Γιοβάνης, αλλά και ο πρώτος βοηθός επιτελάρχου της ΑΣΔΕΝ, συνταγματάρχης Ντερτιλής. Άρματα μάχης, παρά τα οδοφράγματα, τα ακινητοποιημένα αυτοκίνητα και τους χιλιάδες διαδηλωτές που συναντούν, φτάνουν στην πλατεία Αιγύπτου και πολύ σύντομα παρατάσσονται απέναντι από το Πολυτεχνείο. Γίνονται διαπραγματεύσεις μεταξύ των επικεφαλής του Στρατού, της Αστυνομίας και πέντε μελών της Συντονιστικής Επιτροπής των φοιτητών. Δεν καταλήγουν πουθενά. Δίνεται δεκάλεπτη προθεσμία στους φοιτητές να εκκενώσουν το κτίριο. Ωστόσο ούτε αυτή τηρείται. Είναι περίπου 3 τη νύχτα όταν δίνεται εντολή για εισβολή στο Ίδρυμα. Το άρμα του Πολυτεχνείου - Η αλήθεια και ο μύθος Ένα άρμα μάχης παίρνει θέση απέναντι από την κεντρική πύλη. Το άρμα μάχης λίγο πριν την είσοδό του στον χώρο του Πολυτεχνείου
Πρόκειται για ένα, γαλλικής κατασκευής, ΑΜΧ-30 (Α Μι Χι Τριάντα, ορθή προφορά Α Εμ Ιξ Τρεντ). Το πλήρωμά τους αποτελείται από τους: Υπίλαρχος Γουνελάς Μιχαήλ (αρχηγός πληρώματος), Εμβαλωμένος Στέλιος, λοχίας, Τίρπας Γιάννης και Σκευοφύλαξ Α. (οδηγός). Ο τελευταίος, σε μια συγκλονιστική συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα» της 17/11/2003 περιγράφει το τι ακριβώς έγινε εκείνο το βράδυ. Ο ανθυπασπιστής Κωνσταντέλλος Λάμπρος ήταν οδηγός εδάφους του άρματος για να «κατευθύνει» όταν χρειάζεται τον Γουνελά και τον οδηγό. Όπως λέει στη συνέντευξή του ο Α. Σκευοφύλαξ, δεκάδες φοιτητές ήταν κρεμασμένοι στα κάγκελα. Όταν πήρε εντολή να ξεκινήσει, δεν είχε ορατότητα, έβλεπε μόνο από τη θυρίδα του άρματος. Δέκα εκατοστά πριν την πόρτα, φρέναρε σκόπιμα, για να μην σκοτωθούν δεκάδες άτομα, όπως είπε. Οι φοιτητές φοβήθηκαν και οπισθοχώρησαν. Το άρμα ξεκίνησε εκ νέου, γκρέμισε την καγκελόπορτα και έλιωσε μια Μερσεντές που είχαν τοποθετήσει πίσω της οι φοιτητές. Έλληνας οπερατέρ της γερμανικής τηλεόρασης, που βρισκόταν στη δεξιά μαρμάρινη κολόνα της πύλης, εκσφενδονίζεται μακριά και τραυματίζεται. Σοβαρότερος είναι ο τραυματισμός της νυν καθηγήτριας του ΕΚΠΑ, Πέπης Ρηγοπούλου. Ακολουθεί εισβολή στρατιωτών και αστυνομικών στο κτίριο του Πολυτεχνείου και συλλαμβάνονται περίπου 870 άτομα. Φυσικά οι συλλήψεις δεν είναι... βελούδινες. Ανελέητο ξύλο, απειλές, βρισιές και συμπεριφορά πέρα από κάθε λογική από την πλευρά του Στρατού και, κυρίως, της Αστυνομίας. Όσο για το περιβόητο άρμα του Πολυτεχνείου; Πρόκειται για το ΑΜΧ-30 με «αριθμό κυκλοφορίας» 84337. Το άρμα ξεκίνησε από το ΚΕΤΘ που βρισκόταν τότε στο Γουδί. Φήμη που κυκλοφορούσε στον Αυλώνα, όπου μεταφέρθηκε το ΚΕΤΘ τον Ιούλιο του 1975 (Στρατόπεδο Επίλαρχου Γεωργίου Μελίδη) και σύμφωνα με την οποία το άρμα βγήκε από τη Βόρεια Πύλη του στρατοπέδου, η οποία παρέμεινε από τότε κλειστή, σαν ένδειξη πένθους και τιμωρίας, ήταν εκτός πραγματικότητας... Το άρμα αυτό «πέρασε» αργότερα από μονάδες της Θράκης, ενώ στις αρχές της δεκαετίας του '90, βρισκόταν στην Άσσηρο Θεσσαλονίκης. Σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο Αρμάτων Μάχης του Ελληνικού Στρατού, στο ΚΕΤΘ του Αυλώνα. Η κήρυξη στρατιωτικού νόμου - Το ματωμένο Σαββατοκύριακο του χάους Γύρω στις 4 τα ξημερώματα, το Πολυτεχνείο είχε αδειάσει. Είναι αυτονόητο ότι έγιναν δεκάδες συλλήψεις και κάποιες/κάποιοι ξυλοκοπήθηκαν ανελέητα. Το Σάββατο 17 Νοεμβρίου, στις 11:00 π.μ. κηρύσσεται σε Αττική, Θεσσαλονίκη και Αχαΐα στρατιωτικός νόμος. Κι αυτό γιατί και στα Πανεπιστήμια της συμπρωτεύουσας και της Πάτρας υπήρξαν καταλήψεις, ταραχές και συγκρούσεις. Το Σαββατοκύριακο 17-18/11 επικρατεί χάος στην Αθήνα. Ακροβολιστές, ελεύθεροι σκοπευτές, άρματα μάχης, στρατιώτες, αστυνομικοί, προβοκάτορες και παρακρατικοί πυροβολούν αδιακρίτως. Δεκάδες είναι οι νεκροί και οι τραυματίες. Τα άρματα μετά την κήρυξη του στρατιωτικού νόμου
Εικόνα χάους, πρωί 17 Νοεμβρίου 1973
Σύμφωνα με το πόρισμα του εφέτη ανακριτή εισαγγελέα Δ. Τσεβά, είχαμε:
α. επίσημα ανακοινωθέντες νεκροί: 5
β. νεκροί πλήρως βεβαιωθέντες: 3
γ. νεκροί βασίμως προκύπτοντες: 16, «...οίτινες, τονιστέον και πάλιν, ουδεμίαν έχουν ως προς την ταυτότητα, σχέσιν με τους επισήμως ανακοινωθέντας».
δ. τραυματίες: 1.103
Συλληφθέντες (σύμφωνα με στοιχεία της εφημερίδας «ΕΘΝΟΣ» 14/11/1994): 2.061
Στις 13:30 του Σαββάτου 17/11, ο Παπαδόπουλος απηύθυνε ένα από τα γνωστά του διαγγέλματα προς το λαό.
Η πρες κόνφερανς, που επρόκειτο να δώσει την ίδια μέρα ο Μαρκεζίνης για να εξαγγείλει εκλογές και συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, ματαιώνεται. Όπως και η επίσημη επίσκεψη... Τσαουσέσκου, που ήταν προγραμματισμένη. Οι πολίτες σπεύδουν να αγοράσουν τρόφιμα. Ωστόσο, την Κυριακή 25 Νοεμβρίου 1973 η... καριέρα και των δύο τελειώνει, καθώς ο Παπαδόπουλος ανατρέπεται από δυνάμεις φιλικά προσκείμενες στον διοικητή της Διεύθυνσης Ασφαλείας Στρατού, Δ. Ιωαννίδη. Πρόεδρος της Δημοκρατίας ορίζεται ο στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης και πρωθυπουργός ο αχυράνθρωπος Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος.
Η τηλεοπτική κάλυψη των γεγονότων - Το ιστορικό φιλμ ενός... Ολλανδού
Για το τι έμαθαν οι Έλληνες από την τηλεόραση γύρω από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου θα βρείτε άκρως ενδιαφέροντα στοιχεία σε προηγούμενο άρθρο μας με τίτλο «Με το πιστόλι στον κρόταφο». Ακολούθησε η περιβόητη πολυσυζητημένη συνέντευξη του Νίκου Μαστοράκη με συλληφθέντες.
Όσο για το περίφημο φιλμ που καταγράφει την εισβολή του ΑΜΧ-30 στο Πολυτεχνείο; Το οφείλουμε στον Ολλανδό Άλμπερτ Κουράντ (1928-2013), ανταποκριτή ολλανδικών και βελγικών εφημερίδων, παντρεμένο με Ελληνίδα, ο οποίος μπόρεσε και κατέγραψε τις ιστορικές αυτές στιγμές μέσα από ένα δωμάτιο του ξενοδοχείου «Ακροπόλ». Πολύτιμο και το φωτογραφικό υλικό του Τέλη Σαρρηκώστα, που εργαζόταν για λογαριασμό του Associated Press.
Μερικά άγνωστα (ή λιγότερο γνωστά) γεγονότα
Από το βιβλίο του αξέχαστου, σπουδαίου δημοσιογράφου Γιώργου Γάτου (1931-2010) «Πολυτεχνείο '73 - Ρεπορτάζ με την Ιστορία», που ήταν πολύτιμος αρωγός μας στη συγγραφή αυτού του άρθρου, αντλούμε μερικά άκρως εντυπωσιακά στοιχεία.
Εκτός από τη λειτουργία του «Σταθμού του Πολυτεχνείου» στους 1050 χιλιοκύκλους, λειτουργούσε κι άλλους, προβοκατόρικος, στους 1150 χιλιοκύκλους, που μετέδιδε εξτρεμιστικά συνθήματα.
Οι προβοκάτορες και οι χαφιέδες είχαν... αξιοσημείωτη δράση μέσα και έξω από το Πολυτεχνείο.
«Από νωρίς την Παρασκευή οι ΕΣΑτζήδες σπάζανε και καταστρέφανε για να δημιουργήσουν κατάσταση», ομολόγησε στη δίκη του Πολυτεχνείου ο αρχηγός της Αστυνομίας της Αθήνας Χριστολουκάς.
Το σχέδιο κατάληψης του Πολυτεχνείου «Κεραυνός» βασίστηκε στο προγενέστερο σχέδιο «Θέμις» για την αντιμετώπιση «αναρχικών εκδηλώσεων». Η εντολή για την επέμβαση δόθηκε από τον ίδιο τον Παπαδόπουλο. Το «Ρυθμιστικό» (σήμερα Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Αθηνών) είναι το κέντρο μεταφοράς τραυματιών. Εκεί όμως όχι μόνο δεν περιθάλπονται αλλά κακοποιούνται βάναυσα και άνανδρα οι ίδιοι και οι συνοδοί τους!
Ο διοικητικός διευθυντής του, απόστρατος ταγματάρχης Βασίλης Μπουκλάκος, κρατώντας περίστροφο στο χέρι, γυρίζει από θάλαμο σε θάλαμο, ελέγχει, βρίζει και απειλεί. Για τη δράση του αυτή μάλιστα, τιμωρήθηκε με 20 μήνες και 15 μέρες φυλάκιση στη δίκη του Πολυτεχνείου. Ορισμένοι στρατιώτες, έφεδροι κυρίως, αντέδρασαν σε όσα έβλεπαν να γίνονται. Άνδρες των ΛΟΚ με οπλοπολυβόλα φυγάδευσαν φοιτητές από το Πολυτεχνείο. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια ενός από αυτούς προς τους αστυνομικούς: «Μπασκίνες, μην πειράζετε τα παιδιά...».
Συγκινητικές ήταν οι αντιδράσεις των απλών κατοίκων της γύρω από το Πολυτεχνείο περιοχής. Άνοιξαν τις πόρτες των σπιτιών τους και το βράδυ της 16ης προς 17η Νοεμβρίου εκατοντάδες νέα παιδιά γλίτωσαν από βέβαιους ξυλοδαρμούς και όχι μόνο...
Το βράδυ του Σαββάτου 17/11 στρατιώτες με κασμάδες μπήκαν στο Πολυτεχνείο για να προκαλέσουν ζημιές και να τις «χρεώσουν» έπειτα στους φοιτητές. Ωστόσο, ο πρύτανης Κ. Κονοφάγος και οι καθηγητές του Ιδρύματος είχαν φροντίσει να επισκεφθούν τους χώρους του, πριν την εισβολή. Όπως μάλιστα είπε ο ίδιος, από τις 500.000 δρχ. που υπήρχαν στο συρτάρι του γραφείου του δεν έλειπε πριν το «ντου» ούτε μία δραχμή. Μία εβδομάδα αργότερα, το Πολυτεχνείο παραδόθηκε στη Σύγκλητο. Από το ταμείο έλειπαν 100.000 δρχ. (!) και 86.000 δρχ. σε κέρματα, που είχαν προσφερθεί από τον απλό λαό στους φοιτητές (!)
Την Κυριακή 18/11, ο συνταγματάρχης Ντερτιλής φτάνει στο Πολυτεχνείο. Λίγο πιο πέρα, αστυνομικοί δέρνουν άγρια ένα νεαρό, ο οποίος καταφέρνει κάποια στιγμή να ξεφύγει και αρχίζει να τρέχει. Ο Ντερτιλής τον πυροβολεί και τον σκοτώνει.
Λίγο αργότερα, μπαίνοντας στο τζιπ του, λέει γεμάτος καμάρι στον οδηγό του Αντώνη Αγριτέλη: "Με παραδέχεσαι ρε... Σαρανταπέντε χρονών άνθρωπος και τον πέτυχα στο κεφάλι!"
Νεκρός είναι ο 20χρονος σπουδαστής Μιχάλης Μυρογιάννης.
Πρώτος νεκρός του Πολυτεχνείου θεωρείται ο Διομήδης Κομνηνός, 17 ετών τότε. Σκοτώθηκε γύρω στις 22:15 της 16/11/73.
Οι περισσότεροι από τα θύματα σκοτώθηκαν στο κέντρο της Αθήνας. Όμως θύματα υπήρξαν και στις γειτονιές της Αθήνας...
Αναφέρουμε ενδεικτικά:
Ο εξάχρονος (!) Δημήτρης Θεοδώρας σκοτώθηκε από πυρά στρατιώτη στου Ζωγράφου, ενώ βάδιζε με τη μητέρα του (13:30 της 17/11/1973).
Ο Γεώργιος Γεριτσίδης, 48 ετών, σκοτώθηκε στα Νέα Λιόσια (σήμερα Ίλιον), δεχόμενος βλήμα (!) άρματος στο κεφάλι (12:15 της 17/11/1973).
Η Αικατερίνη Αργυροπούλου, 75 ετών, τραυματίστηκε σοβαρά μέσα στο σπίτι της (!) στους Αγίους Αναργύρους από βλήμα άρματος (11:00 της 17/11/1973). Νοσηλεύτηκε για μήνες και κατέληξε τον Μάιο του 1974.
Ο σπουδαστής Γεώργιος Σαμούρης, 22 ετών, σκοτώθηκε από πυροβολισμό εξ επαφής σε άγνωστο σημείο, γύρω στα μεσάνυχτα της 16/11/1973. Η σορός του μεταφέρθηκε και εγκαταλείφθηκε στη διασταύρωση των οδών Καλλιδρομίου και Ζωσιμάδων.
(Τα στοιχεία προέρχονται από το πόρισμα Τσεβά)
Επίλογος
Είναι αδύνατο να χωρέσουν τόσα πολλά σημαντικά γεγονότα σε ένα άρθρο. Προσπαθήσαμε να μεταφέρουμε εδώ όσο πιο πολλά από αυτά μπορέσαμε.
Το Πολυτεχνείο υπήρξε, είναι και ΘΑ είναι σύμβολο αντίστασης, ηρωισμού και μαχητικότητας.
Το πώς βέβαια έφτασε η λεγόμενη «Γενιά του Πολυτεχνείου» να βρίσκεται κατηγορούμενη για τη σημερινή κατάσταση της χώρας είναι ένα άλλο, τελείως ξεχωριστό ζήτημα.
Ο Αξιωματικός του Άρματος μιλάει για το Πολυτεχνείο
Γιά την Δύση ο μεσαίωνας ξεκινά το 476 μΧ με την εκθρόνιση του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Ρωμύλου Αυγουστήλου από τον Γερμανό στρατηγό magister militum Οδόακρο. Το μεγαλύτερο μέρος του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους κατέρρευσε όμως αρκετά χρόνια πριν, στα Γερμανικά φύλα. Το ανατολικό Ρωμαϊκό κράτος, ή Βυζάντιο, δεν γνωρίζει μεσαίωνα. Το Βυζάντιον που εξελληνίσθηκε σε μεγάλο βαθμό με εξαίρεση περιόδους εμφυλίων συρράξεων και ταπεινωτικών ηττών από βαρβάρους αλλά και Δυτικούς, γνωρίζει χρόνια δόξας και μεγάλων ιστορικών μορφών. Πριν εξετάσουμε την ζωή κάποιον ισχυρών γυναικών του Βυζαντίου θα αναφερθούμε στο πώς ζούσαν οι γυναίκες των αντιπάλων του Βυζαντίου. Οι άνδρες των Σλαβικών βασιλείων των Χρωβάτων (Κροατών), Σέρβλων (Σέρβων), Σλαβο-Βουλγάρων και των Ρως (Ρώσων) έβαζαν τις γεροδεμένες γυναίκες να κάνουν σκληρές χειρωνακτικές δουλειές. Δηλαδή εκεί που το αλέτρι το τραβούσαν κανονικά τα βόδια, οι άνδρες έβαζαν τις γυναίκες να το τραβούν, με σχεδόν υπεράνθρωπη δύναμη. Σε πολλές επιδρομές κατά του Βυζαντίου οι Σλάβες πολεμούσαν μαζί με τους άνδρες. Το έτος 626 μΧ γυναίκες Σλάβες επιτέθηκαν μαζί με τους άνδρες τους σε μονόξυλα κατά της Κωνσταντινούπολης και σφάχτηκαν από τον στρατηγό του Ηράκλειου, Βώνο. Όπως και οι άνδρες τους, ζούσαν σε φτώχια και σε αμάθεια. Κάποια επιρροή είχαν οι μάγισσες πρωτόγονων θεοτήτων. Στα βάρβαρα και παγανιστικά φύλα σαν τους Σλάβους, Άντες, Τουρκικά φύλα σαν τους Χαζάρους, Πατζινάκες, Κουμάνους κτλ και απομεινάρια Σκύθων οι γυναίκες ζούσαν σαν τους απλούς άνδρες, αλλά ποτέ δεν είχαν εξουσία. Τέλος, στο μεσαιωνικό Ισλάμ οι γυναίκες περίπου είχαν τα ίδια δικαιώματα που έχουν τώρα οι γυναίκες σε αυστηρά μουσουλμανικά καθεστώτα όπως το Ιράν, το Σουδάν και σε ένα βαθμό την Σαουδική Αραβία. Οι Άραβες, Βέρβεροι και Πέρσες είχαν τις γυναίκες σαν όντα ηδονής και αναπαραγωγής, χωρίς δικαιώματα. Στα δυτικά Γερμανόφωνα κράτη οι συνθήκες για τις γυνάικες ήταν φυσικά καλύτερες. Στο Βυζάντιο στις μεγαλουπόλεις οι γυναίκες ζούσαν περίπου όπως και στην παλιά Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Οι εξέχουσες γυναίκες έπαιρναν τον τίτλο της Ζωστής Πατρικίας, τον αντίστοιχο δηλαδή του Πατρίκιου. Οι αριστοκράτισσες του Βυζαντίου ζούσαν στην χλιδή και η μεσαία ταξη ζούσε σε σαφώς καλύτερες συνθήκες από τους Δυτικούς. Θεοδώρα, 500–548 μΧ, ήταν η γνωστή Κύπρια πρώην εταίρα σύζυγος του πανίσχυρου Αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Κατά την βασιλεία του Ιουστινιανού το μεγαλύτερο μέρος της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ανακτήθηκε. Οι Βυζαντινοί νίκησαν τους Πέρσες, Οστρογότθους, Φράγκους, Βάνδαλους, Γέπιδες κτλ. Η Ιταλία, Νότια Ισπανία, Βόρεια Αφρική και Ιλλυρία ελευθερώθηκαν. Η Θεοδώρα το 532 μΧ κατά την στάση του Νίκα, όταν ο λαός ξεσηκώθηκε κατά του συζύγου της, τον έπεισε να να μην εγκαταλείψει την εξουσία και να πολεμήσει. Ο Ιουστινιανός με την βοήθεια των στρατηγών Βελισάριου και του Γερμανού Μούνδου κατέπνιξε την εξέγερση στο αίμα. Η Θεοδώρα με την βοήθεια της Αντωνίας συζύγου του κόμη Βελισάριου (484–565μΧ) ξεσκέπασαν την συνωμοσία του Ιωάννη του Καππαδόκη, κατά του Ιουστινιανού. Η Αντωνία η οποία συνόδευε τον σύζυγο της στις εκστρατίες σκότωσε πολλούς Γερμανούς με τον καταπέλτη της, στις δύο πολιορκίες της Ρώμης !!! Η Αντωνία έκανε παράνομη σχέση με τον Φώτιο. Όταν ο Βελισσάριος αποπειράθηκε να δικάσει την σύζυγο του για μοιχεία την προστάτευσε η Θεοδώρα. Ο δεύτερος πιο ισχυρός στρατηγός του Ιουστινιανού, ο Αρμενικής καταγωγής Ναρσής όφειλε την θέση του στην Θεοδώρα. Η Θεοδώρα στήριζε και σοφούς σαν τον Ασσύριο Ιάκωβο Βαραδαίο και τον Πάπα της Ρώμης Βιγίλιο. Όταν ο Βελισάριος κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία την γλίτωσε λόγω της προστασίας της Θεοδώρας και της Αντωνίας. Ένα φανταστικό Μωσαϊκό απεικονίζει την Θεοδώρα και την ακολουθία της στην βασιλική του Άγιου Βιτάλιου, της Ραβέννας. Η Θεοδώρα πέθανε από καρκίνο, σε ηλικία σαράντα οκτώ ετών. Ο Ιουστινιανός που την αγαπούσε τόσο δεν ξανα παντρεύτηκε. Ο Βελισάριος πέθανε ξεχασμένος και αδικημένος στην αγγαλιά της αγαπημένης του Αντωνίας. Ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος, παρά τις επιθυμίες του Πατριάρχη Σέργιου και της αριστοκρατίας, παντρεύεται το 613 μΧ την ανιψιά του Μαρτίνα. Ο Ηράκλειος ελευθέρωσε την αυτοκρατορία από τον τύραννο Φωκά, διέλυσε την Περσική Αυτοκρατορία και νίκησε τους Αβαρο-Σλάβους συμμάχους τους. Λίγα χρόνια πριν τον θάνατο του Ηράκλειου ένα μεγάλο μέρος της αυτοκρατορίας χάθηκε στους Άραβες. Το έτος 641μΧ ο Ηράκλειος πέθανε από ασθένεια. H Μαρτίνα πίεσε τον γηραιό Ηράκλειο να ανακηρύξει τον γιό της Ηρακλέωνα ισότιμο συν-αυτοκράτορα με τον πρωτότοκο και παραγιό της Κωνσταντίνο ΙΙΙ, με την ίδια ως επίτροπο. Ο λαός και η σύγκλητος ήταν εχθρικοί μαζί της, καθώς έκανε τον παράνομο γάμο και ήθελε να ελέγξει την αυτοκρατορία. Η Μαρτίνα διάβασε την διαθήκη στον ιππόδρομο και ο λαός την εξύβρισε και φώναζε πως ήθελε μόνο τα δύο παιδιά του Ηράκλειου. Τρείς μήνες αργότερα πέθανε από ασθένεια ο Κωνσταντίνος. Ο όχλος ψευδο-κατηγόρησε την Μαρτίνα και τον Ηρακλέωνα για φόνο, τους ακρωτηρίασαν, τους εξόρισαν και ανακήρυξαν τον γιο του Κωνσταντίνου ΙΙΙ, τον Κώνστανς ΙΙ, αυτοκράτορα. Έτσι άδοξα πέθανε μία ισχυρή γυναίκα του μεσαίωνα.
Η Ειρήνη η Αθηναία (752–803 μΧ) παντρεύτηκε τον Λέοντα τον τέταρτο. Στο Βυζάντιο είχαν επί χρόνια επικρατήσει οι εικονοκλάστες. Η Ειρήνη αποφάσισε να ανατρέψει την κατάσταση, έπεισε τον άνδρα της Λέωντα να επαναφέρει τις εικόνες. Όταν πέθανε ο άνδρας της ο Λέων, η Ειρήνη έγινε επίτροπος του γιού της, του οικονοκλάστη Κωνσταντίνου του έκτου, από το το 780 εως το 790 μΧ, έως ότου την εξεδίωξε ο γιός της και οι στρατηγοί του. Το 792–797 μΧ η Ειρήνη ξανα-έγινε επίτροπος του γιού της. Αργότερα ο γιός της αποπειράθηκε να ξανα-επαναστατήσει, με τους Αρμένιους. Ο Κωνσταντίνος νικήθηκε, τυφλώθηκε με διαταγές της μητέρας του και πέθανε λίγο αργότερα. Η Ειρήνη βασίλευσε καθαρά σαν βασίλισσα, για πέντε χρόνια. Ο στρατηγός της Ειρήνης, ο Σταυράκιος, νίκησε τους Σλάβους στην Ελλάδα. Η Ειρήνη νίκησε πολλές επαναστάσεις στην Μικρά Ασία και επέβαλε την λατρεία των εικόνων. Η Ειρήνη πολλές φορές υπέγραφε ως βασιλιάς και όχι ως βασίλισσα !!! Το 800 μΧ ο Γερμανός αυτοκράτωρ Καρλομάγνος (Charlemagne) ανακηρύχθηκε Αυτοκράτωρ της δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τον Πάπα Λέοντα ΙΙΙ. Η Ειρήνη δέχτηκε προτάσεις να παντρευτεί τον Καρλομάγνο. Οι Γερμανοί όμως σοκαρίστηκαν με την ιδέα ότι θα τους κυβερνά μία αυταρχική γυναίκα Ρωμαία. Οι Βυζαντινοί σε μεγάλο βαθμό μισούσαν την δικτατορία της Ειρήνης και την ιδέα να τους κυβερνά ένας ημι-αμόρφωτος στρατηγός αυτοκράτορας (παρότι είχε ίδρυσει πανεπιστήμια και λαμπρούς ναούς.) Ο δε Πάπας Λέοντας ο ΙΙΙ αρνήθηκε να δεχτεί την Ειρήνη ως Αυτοκράτειρα των Ρωμαίων, διότι ήταν γυναίκα. Η Ειρήνη εξορίστηκε, το 802 μΧ από τους πατρικίους και πέθανε το επόμενο έτος και την διαδέχτηκε ο συγκλητικός Νικηφόρος στον θρόνο. Η Ειρήνη ήταν αδίστακτη, που μέχρι και τον γιό της σκότωσε, για την πίστη στις εικόνες και την λατρεία για εξουσία. Αν ενωνόντουσαν οι δύο αυτοκρατορίες η ροή της ιστορίας θα ήταν πολύ διαφορετική. Ακόμη μία ισχυρή γυναίκα απομακρύνθηκε.
Κασσιανή (805 ή 810-εως 865 μΧ), την Κασσιανή την απέρριψε ως σύζυγο ο τελευταίος εικονοκλάστης αυτοκράτορας Θεόφιλος. Ο Θεόφιλος μάλιστα την μαστίγωσε, διότι ήταν υπέρ της λατρείας των εικόνων. Η Κασσιανή αργότερα το 843 μΧ, ίδρυσε μονή στην Κωνσταντινούπολη. Η Κασσιανή συνέθεσε είκοσι εννέα Χριστιανικούς ύμνους, καθώς και αρκετά ποιητικά έργα. Την Κασσιανη θαύμαζε ο Βυζαντινός φιλόσοφος Θεόδωρος Στουδίτης. Η Ζώη Καρβουνόψινα συγγενής με τον μέγα ιστορικό Θεοφάνη τον ομολογητή, παντρεύτηκε τον αυτοκράτορα Λέοντα τον Σοφό. Η Ζώη έγινε επίτροπος του γιού τους του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου από το 906 έως το 912 μΧ. Ο διάδοχος και αδελφός του Λέωντα του Σοφού ο Αλέξανδρος ΙΙΙ που ανέλαβε εξουσία το 912 μΧ εξεδίωξε την Ζώη. Με τον θάνατο του Αλέξανδρου III ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος αλλά ο πατριάρχης Κωνσταντινοπούλεος Νικόλαος Μυστικός αναγκάσε την Ζώη να κλειστεί σε μοναστήρι. Το 914 μΧ η Ζώη επανήλθε στην εξουσία ως επίτροπος. Η Ζώη νίκησε τους Άραβες στην Αρμενία. Το 917 μΧ ηττήθηκε ο στρατηγός της Ζώης ο Λέων Φωκάς, απο τους Βούλγαρους. Ο Αρμένιος στρατηγός Ρωμανός Λεκαπηνός, το 919 μΧ έκανε πραξικόπημα ανάγκασε τον Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο να παντρευτή την κόρη του και ξανα ανάγκασε την Ζώη να κλειστεί σε μοναστήρη. Έτσι άδοξα ακόμη μία ισχυρή γυναίκα έχασε την εξουσία της. Η Ζώη μόλις ένα χρόνο μετά, το 920 μΧ πέθανε, από ασθένεια. Ο γηραιός ναύαρχος Ρωμανός Λεκαπηνός, επέβαλε για πολλα χρόνια την θέλησή του, στο νεαρό Κωνσταντίνο Πορφυρογέννητο, ως το 944 μΧ.
Η Θεοφανώ ήταν σύζυγος του άξιου αυτοκράτορα του Ρωμανού ΙΙ, γιού του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου. Ο Ρωμανός ΙΙ πέθανε το 963 μΧ σε νεαρή ηληκία και άφησε διαδόχους τους ανήλικους Βασίλειο Βουλγαροκτόνο και Κωνσταντίνο VIII. Μέσω της Θεοφανούς, ο στρατιωτικός Νικηφόρος Φωκάς πήρε με το ζόρι την εξουσία. Ο Νικηφόρος Φωκάς νίκησε τους Άραβες, στην Κύπρο, Κρήτη, Κιλικία και στο Λεβάντ. Ο ανεψιός του τελευταίου, ο Ιωάννης Τζιμισκής σύναψε παράνομη σχέση με την Θεοφανώ. Το 969 μΧ ο Νικηφόρος Φωκάς όταν έμαθε για την παράνομη σχέση, εξόρισε τον ανεψιό του Ιωάννη Τζιμισκή και του αφαίρεσε τα αξιώματα. Η Θεοφανώ έπεισε τον Νικηφόρο Φωκά να του ξαναδώσει τα αξιώματα και να τον αφήσει να επιστρέψει από την εξορία. Ο αχάριστος Ιωάννης Τσιμισκής τότε δολοφόνησε τον θείο του Νικηφόρο Φωκά . Ο Ιωάννης Τσιμισκής μέσω της Θεοφανώς βασίλευσε. Ο Ιωάννης Τσιμισκής νίκησε τους Άραβες στο Λεβάντ και τους Ρώς, στην Βουλγαρία. Το 976 μΧ, ο Ιωάννης Τσιμισκής με την σειρά του δηλητηριάστηκε από συνωμότες. Τότε ανέλαβε την εξουσία ο πανίσχυρος γιός της Θεοφανούς, ο Βασίλειος Βουλγαροκτόνος και ως μαριονέτα ο μικρότερος αδελφός του ο Κωνσταντίνος !!! Η Θεοφανώ παραμερίστηκε και ο Βασίλιος Βουλγαροκτόνος πήρε την απόλητη εξουσία. Ο Βασίλειος Βουλγαροκτόνος υπόταξε τους Βουλγάρους, υπό τον περιβόητο Σαμούλ. Ο Βασίλειος Βουλγαροκτόνος επίσης υπόταξε τους Άραβες, Σκύθες και τους Ίβηρες. Υπό τους τρεις αυτούς στρατιωτικούς αυτοκράτορες η αυτοκρατορία, ξανα- έφθασε στο απόγειο της !!!
Μία γυναίκα πήρε τον τίτλο της Πατρικίας, ήταν η Μιροσλάβα η κόρη του Τσάρου Σαμουήλ της Βουλγαρίας. Ο Σαμουήλ ήταν ο άνθρωπος ο οποίος είχε πολλες νίκες κατά του Βυζαντίου, καθώς οι τελευταίοι πολεμούσαν σε πολλά μέτωπα. Η κόρη του Τσάρου Μιροσλάβα ερωτεύτηκε τον αιχμάλωτο Αρμενικής καταγωγής Βυζαντινό στρατηγό Αστοτ Ταρονίτη. Η Μιροσλάβα απείλησε πως θα αυτοκτονήσει, αν δεν παντρευτεί τον Αστότ. Ο Σαμουήλ δέχτηκε και διόρισε τον Αστότ διοικητή στο κατεχόμενο από Βουλγάρους Δυρράχιο. Το 996 μΧ, όταν ο Βυζαντινός στρατός του Βασίλειου Βουλγαροκτόνου ελευθέρωσε την πόλη, η Μιροσλάβα πήρε τον τίτλο της Πατρικίας. Το 1014 μΧ, ο Βασίλιος Βουλγαροκτόνος νίκησε τους Βούλγαρους στο Κλείδιον και ο Σαμουήλ πέθανε, από καρδιακή προσβολή. Ο Κωνσταντίνος VIII, ο ανίκανος αδελφός του Βασίλειου Βουλγαροκτόνου, άφησε διαδόχους της τρείς κόρες του, την Θεοδώρα, τη Ζωή και την Ευδοκία. Η Ευδοκία αποσύρθηκε σε μοναστήρι. Ο Κωνσταντίνος πάντρεψε την ακόλαστη πενηντάρα Ζωή με τον άξιο Ρωμανό ΙΙΙ Αργυρόπουλο. Ο Κωνσταντίνος χώρισε τον Ρωμανό Αργυρό απο την νόμιμη γυναίκα του και την ανάγκασε να την κλείσει σε μοναστήρι !! Με τον θάνατο του Κωνσταντίνου το 1028 μΧ η Ζὠη και ο Ρωμανός Αργυρός έγειναν αυτοκράτορες. Η Ζώη έκανε ταυτόχρονα παράνομη σχέση με τον Μιχαήλ τον Παφλαγόνα. Το 1034 μΧ όταν ο Ρωμανός ανέκρινε τον Μιχαήλ σχετικά με την παράνομη σχέση, λίγο αργότερα βρέθηκε δολοφονημένος, στα λουτρά. Η Ζώη ανέβασε τον Μιχαήλ τον τέταρτο Παφλαγόνα στον θρόνο. Ο Μιχαήλ ο τέταρτος Παφλαγόνας πέθανε από τρέλα και ασθένειες, το 1041 μΧ. Η Ζώη πνατρευτηκε και ανέβασε στον θρόνο τον Μιχαήλ πέμπτο Καλαφάτη. Ττο 1042 μΧ ο Μηχαήλ Καλαφάτης μαζί με τον Κωνσταντίνο τον Νοβελίσημο, φυλάκισαν την Ζώη και την Θεοδώρα, σε ένα νησάκι. Ο λαός και οι οπλισμένες γυναίκες μαζί ξεσηκώθηκαν και νίκησαν τους φρουρούς, των πραξικοπηματιών. Ο Μιχαήλ ο πέμπτος Καλαφάτης, μαζί με τον Κωνσταντίνο τον Νοβελίσημο κατέφηγαν στο ιερό. Παρα-αυτά ο λαός τους τράβηξε από το ιερό και τους τύφλωσε. Οι πραξικοπηματίες πέθαναν απο τα τραύματά τους, λίγο αργότερα. Ο λαός ένιωθε μεγάλο σέβας για τις τρείς τόσο διαφορετικές αδελφές, ανεψιές του μέγα στρατηγού αυτοκράτορα Βασίλειου Βουλγαροκτόνου!!! Η Θεοδώρα τότε πήρε τα πράγματα στα χέρια της, και μαζί με την αδελφή της Ζώη βασίλευσαν για τρείς μήνες. Η Ζώη τότε ανέβασε στον θρόνο τον στρατιωτικό αυτοκράτορα, τον άξιο Κωνσταντίνο τον Μονομάχο. Η Ζώη πέθανε από ασθένεια, το 1050 μΧ. Μετά τον φυσικό θάνατο του Κωνσταντίνου Μονομάχου το 1055 μΧ η Θεοδώρα βασίλευσε για ένα έτος, το 1055-1056 μΧ. Με τον φυσικό θάνατο της Θεοδώρας έρχεται το τέλος της ένδοξης Μακεδονικής δυναστείας. Ο Μιχαήλ ο έκτος ο στρατιωτικός που διαδέχτηκε την Θεοδώρα στον θρόνο, ήταν και αυτός της επιλογής της. Ευδοκία Μακρεμβολίτισσα (1021–1096 μΧ,) σύζυγος των Αυτοκρατόρων Κωνσταντίνου Δούκα και αργότερα του μοιραίου Ρωμανού Διογένη. Ο Ρωμανός Διογένης, μετά την ήττα του στην μάχη του Μανζικέρτ το 1071 μΧ απο τους Σελτζούκους Τούρκους, δολοφονήθηκε, από τα παιδιά του Κωνσταντίνου Δούκα. Η Ευδοκία ήταν πολύ μορφωμένη γυναίκα, έγραψε την ‘Ιωνία’, μία ανθολογία με μίγμα ιστορικών και μυθολογικών στοιχείων, παρόμοια με τις ‘Μεταμορφώσεις’ του Ρωμαίου Οβίδιου. Ο ιστορικός και φιλόσοφος Νικηφόρος Γρηγοράς περιέγραψε την Ευδοκία ως μία δεύτερη Υπατία !!!
Η Ειρήνη Δούκαινα (1066–1138 μΧ,) σύζυγος του πανίσχυρου Αλέξιου Κομνηνού και μητέρα της διανοούμενης Άννας Κομνηνής, μελετούσε αγιογραφικά κείμενα και έκανε δωρεές σε μοναχούς και σε ζητιάνους. Η Ειρήνη Δούκαινα συνόδευε τον άνδρα της σε αρκετές από της νικηφόρες εκστρατείες του και τον ενθάρρυνε και τον θεράπευε. Ο Αλέξιος Κομνηνός ανέστησε την Αυτοκρατορία μετά την ταπεινωτική ήττα των Βυζαντινών στην μάχη του Μανζικέρτ. Ο Αλέξιος Κομνηνός νίκησε τους Σελτζούκους Τούρκους, Κουμάνους, Νορμανδούς υπο τον αδίστακτο Βουημούνδο (Bohemund). Κατά την πρώτη Σταυροφορία ο Αλέξιος Κομνηνός ανάγκασε τους ηγεμώνες της δύσης να του δηλώσουν υποταγή και όρκους πίστης !!!
Η Άννα Κομνηνή (1083–1153 μΧ,) κόρη του ισχυρού αυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού, ήταν πολύ μορφωμένη γυναίκα. Έγραψε μία πλούσια βιογραφία του πατέρα της, την ‘Αλεξιάδα’ και θεωρείται ισάξια του Θουκυδίδη, του Πολύβιου και του Ξενοφώντα !!! Η Άννα Κομνηνή ήταν ξακουστή επίσης για την σεμνότητά της.
Η Θεοδώρα Πετραλίφαινα (1225–1270 μΧ,) ήταν σύζυγος του αυτοκράτορα Μιχαήλ Κομνηνού Δούκα, Δέσποτα της Ηπείρου. Ο Μιχαήλ Δούκας που είχε παράνομη σχέση με εταίρες, αργότερα χώρισε και εξόρισε την Θεωδόρα. Η Θεωδόρα για πέντε χρόνια γύριζε άστεγη χωρίς να παραπονεθεί, μέχρι που την ξαναπήρε πίσω ο Μιχαήλ Δούκας. Η γυναίκα αυτή, ενώ θα μπορούσε να κάνει πραξικόπημα, ή να καταφύγει στα αντίπαλα Βυζαντινά βασίλεια, επέμεινε τα μαρτύρια και ξαναπήγε πίσω σε αυτόν που την πλήγωσε. Η Θεοδώρα Πετραλίφαινα για την καλοσύνη της αγιοποιήθηκε !!!
Τέλος, θα ήθελα να αναφερθούμε στην Μουσταπίδενα, τη γυναίκα αυτή που έκτισε και έδωσε το όνομά της σε μία σχεδόν άγνωστη Βυζαντινή εκκλησία που βρίσκεται ερειπωμένη κοντά στα ΚΤΕΛ του Κηφισού !!!
Το βίντεο που κατέγραψε ένα drone δίνει την ευκαιρία για μία «βόλτα» στο πρώην βασιλικό κτήμα Τατοΐου. Παρά την εικόνα εγκατάλειψης, οι λήψεις είναι εντυπωσιακές.
Έχει ύψος 46,5 μέτρα (με το βάθρο της μάλιστα 93) και είναι δώρο, ο γαλλικός λαός τη χάρισε στις ΗΠΑ. Η ιδέα ανήκει στον γάλλο πολιτικό Εντουάρ Ρενέ ντε Λαμπουλέ που είχε πει το 1865, εν μέσω δηλαδή του αμερικανικού εμφυλίου: «Αν κάποτε κατασκευαστεί στις ΗΠΑ ένα μνημείο προς τιμή της ανεξαρτησίας, τότε πιστεύω πως πρέπει να προκύψει από τη συνένωση των δυνάμεών μας, ένα κοινό έργο των δύο εθνών μας.» Ήταν ένας υπαινιγμός για τις κοινές ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης και της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας. Το άγαλμα κατασκευάστηκε από τον Γάλλο Φρεντερίκ -Ωγκύστ Μπαρτολντί. Αναπαριστά τη ρωμαϊκή θεότητα της ελευθερίας Libertas. Τα πρώτα μέλη που κατασκευάστηκαν ήταν ένα χέρι και το κεφάλι, το οποίο παρουσιάστηκε μάλιστα στην Παγκόσμια Έκθεση του 1878. Το Άγαλμα της Ελευθερίας ολοκληρώθηκε το 1884 και αποσυναρμολογήθηκε σε 350 κομμάτια. Η άφιξη ωστόσο της Miss Liberty στις ΗΠΑ δεν υπήρξε ένδοξη. Λόγω μιας οικονομικής κρίσης που έπληττε τη χώρα εκείνη την περίοδο, η χρηματοδότηση της μεταφοράς και της εγκατάστασης συνάντησε δυσκολίες. Οι απαραίτητοι πόροι συγκεντρώθηκαν μόνο μετά από σχετική έκκληση του εκδότη Τζόζεφ Πούλιτζερ. Μόνο δυο γυναίκες στα εγκαίνια
Πρώτα έφθασαν στο Λίμπερτυ Άιλαντ το 1885 τα πόδια της Ελευθερίας.
Σαν προχθες πριν από 130 χρόνια το άγαλμα αποκαλύφθηκε τελικά στη νησίδα Λίμπερτυ Άιλαντ, στην είσοδο του λιμανιού της Νέας Υόρκης υπό την αιγίδα του τότε προέδρου των ΗΠΑ Γκρόβερ Κλήβελαντ. Και κάτι για σήμερα αδιανόητο, εκτός από την ίδια τη Lady Liberty είχαν προσκληθεί στην τελετή μόνο δύο γυναίκες, κάτι που είχε κάνει τις σουφραζέτες της εποχής να αφηνιάσουν. Το άγαλμα συντηρήθηκε επισταμένως στα εκατοστά του γενέθλια. Το σιδερένιο πλαίσιο είχε σκουριάσει πια, ενώ το ένα χέρι είχε χαλαρώσει και κινδύνευε να γκρεμιστεί. Καθαρίστηκαν επίσης τα φύλλα χαλκού που καλύπτουν τον σκελετό. Στη συνέχεια, μια μέρα μετά την εθνική εορτή των Αμερικανών το 1986, οι τότε πρόεδροι των ΗΠΑ και της Γαλλίας Ρόναλντ Ρέιγκαν και Φρανσουά Μιτεράν χάρισαν και πάλι τη Lady Liberty στο κοινό. Και φυσικά τα Ηνωμένα Έθνη δεν μπορούσαν να προσπεράσουν έτσι τόση δόξα, αίγλη και παράδοση. Το Άγαλμα της Ελευθερίας ανακηρύχθηκε το 1984 από την UNESCO Μνημείο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς ως «αριστούργημα του ανθρώπινου πνεύματος».
Εξαιρετική είναι η συγκίνηση που αισθάνονται όλοι οι Έλληνες, όταν καλούν στην μνήμη τους αναμνήσεις από τα ένδοξα γεγονότα του 1940. Πράγματι τα μεγάλα και φωτεινά αυτά γεγονότα, επισφράγισαν με ανεξίτηλη δόξα την ιστορική πορεία του έθνους μας. Το ελληνικό Έθνος αισθάνεται ιδιαίτερη υπερηφάνεια, για το μεγάλο ΟΧΙ της 28ης Οκτωβρίου του 1940, το οποίο αντέταξε ο Ελληνικός λαός κατά τον βαθύ όρθρο της ιστορικής εκείνης ημέρας. Ήταν η αρχή μιας εκστρατείας που όλοι τη λένε "Έπος" που κάλυψε ένα ένδοξο μέρος της μακραίωνης ελληνικής ιστορίας μας, που περιέχει εν αφθονία τα δύο στοιχεία που συνθέτουν γενικά την ιστορία, τα γεγονότα και το άρωμα της εποχής. Τα μεν γεγονότα έχουν καταγραφεί από ιστορικούς, ώστε να δύνανται οι ενδιαφερόμενοι να ανατρέξουν σε συγγράμματα προς γνώση και εξαγωγή συμπερασμάτων και ακόμη μεταγενέστεροι ιστορικοί να μπορούν να τα αποκαταστήσουν έστω και αν έχουν παρέλθει αιώνες. Το άρωμα όμως, όπως και όσο το αισθάνθηκαν οι πρωταγωνιστές και στη συγκεκριμένη περίπτωση ολόκληρος ο ελληνικός λαός, την εποχή των γεγονότων, χάνεται από τον άνεμο του χρόνου, ακόμη και για αυτούς που τα έζησαν. Το "Έπος του 40", φαινόμενο ψυχολογικό και ιστορικά απροσδόκητο για όλο το κόσμο, αδικήθηκε κατάφωρα από τα μετέπειτα γεγονότα, την κατοχή, την αντίσταση, τις εκτελέσεις, το κίνημα του Δεκέμβρη, τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, το ξύπνημα της πυρηνικής εποχής, γεγονότα τα οποία τα σκέπασαν και έτσι αυτό το κεφάλαιο σφραγίστηκε βιαστικά και κλείστηκε στο αρχείο προτού μνημειωθεί, για να ανοίξει μετά την απελευθέρωση της χώρας από τη γερμανική μπότα. Η Κοινωνία των Εθνών (ΚΤΕ), στην οποία τα Έθνη στήριζαν τις ελπίδες τους για διαρκή ειρήνη, έχασε κάθε ουσιαστικό κύρος με την αποχώρηση των ΗΠΑ, που επέλεξαν πολιτική απομονωτικών τάσεων, της Γερμανίας το 1939, της Ιταλίας το 1935, αλλά και του συναγωνισμού επιδείξεως "αρχών ειρηνοφιλίας" από τα λοιπά Δημοκρατικά κράτη της Δύσεως και κυρίως την Αγγλία και Γαλλία, που δεν μπόρεσαν έγκαιρα να προβλέψουν τον επερχόμενο κίνδυνο. Η γενιά του '40 απέδειξε για μια ακόμη φορά, ότι το ιερό πάθος για την ελευθερία της Πατρίδας είναι υπέρτατο καθήκον όλων των Ελλήνων, που επανειλημμένα το έχουν αποδείξει κατά τη διάρκεια της μακραίωνης ύπαρξής τους και δεν θα σταματήσουν να το αποδεικνύουν, όσο υπάρχουν, σε αυτή την όμορφη χώρα. Πηγή: Γενικό Επιτελείο Στρατού
